Szybkie szukanie wg:

Szybkie szukanie wg:

Pseudonim/Login

Transformacja gospodarki, zainicjowana w 1990 roku, spowodowała zbudowanie w Polsce podstawowych instytucji gospodarki rynkowej, a wśród nich rynku pracy. Jego rozwój był u nas analizowany z wielu perspektyw teoretycznych, stanowiących dorobek światowej myśli ekonomicznej. Wśród nich istotną rolę odgrywały koncepcje segmentacyjne, będące odpowiedzią na pogłębiającą się złożoność rynków pracy, oferując na płaszczyźnie teoretycznej próbę syntezy dwóch ekonomicznych perspektyw, neoklasycznej i instytucjonalnej. Z punktu widzenia polskiej transformacji było to podejście bardzo interesujące, bo pokazywało zarówno gospodarcze, jak i społeczne aspekty zjawisk zachodzących na rynku pracy. Przedmiotem refleksji jest tu bowiem proces alokacji zasobów siły roboczej do przedsiębiorstw i, wewnątrz nich, do miejsc pracy, alokacji, w ramach której decyduje się o dostępności konkretnych stanowisk dla jednostek o różnych cechach społecznych.
Przy czym rozważane teorie zakładają, że miejsca pracy daje się pogrupować w dwa lub trzy segmenty, „lepsze” lub „gorsze”, ze względu na ich cechy dla zatrudnionych, a rekrutacja do nich jest warunkowana określonymi atrybutami jednostek, nie zawsze od nich zależnymi, jak na przykład wiek czy płeć. Tworzy to napięcia społeczne na tle pracy, szczególnie istotne w krajach, które dokonały transformacji swojej gospodarki.
Prekursorką badań nad segmentacją rynku pracy w warunkach polskich była Pani Profesor Elżbieta Kryńska.
Zawarte w książce analizy mają dwa cele, poznawczy i metodologiczny. W swoich badaniach za punkt wyjścia przyjęliśmy zweryfikowanie adekwatności podejścia segmentacyjnego do obecnej sytuacji na rynku pracy w Polsce oraz zbadanie, czy faktycznie występują opisane w tych teoriach procesy. Następnie próbowaliśmy wyjaśnić, czy naszą rzeczywistość lepiej opisują modele wyróżniające dwa czy trzy segmenty na rynku pracy, ponieważ oba podejścia mają w literaturze swoich zwolenników.
Interesowała nas też dynamika procesów segmentacyjnych. Kluczowym zadaniem była jednak identyfikacja determinant segmentacji podażowej i popytowej strony rynku pracy oraz ich wzajemnych powiązań. Próbowaliśmy zatem wyjaśnić, z jednej strony, co faktycznie w Polsce, na poziomie przedsiębiorstwa i całego rynku pracy, różnicuje z punktu widzenia pracownika miejsca pracy i powoduje, że daje się je pogrupować w dwa lub trzy segmenty. Z drugiej strony staraliśmy się zidentyfikować kryteria dzielące w istotny sposób pracowników, by w końcu wskazać, jak cechy jednostek decydują o ich przynależności do „lepszych” lub „gorszych” segmentów i jakie mają one szanse awansu, ale również degradacji w tak zdefiniowanej hierarchii.
Cele metodologiczne wiązały się z testowaniem różnych źródeł i sposobów analizowania procesów segmentacyjnych oraz oceną ich użyteczności dla prowadzenia badań. Dlatego sięgaliśmy do danych wtórnych pochodzących ze źródeł zastanych (Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności – BAEL), ilustrujących procesy segmentacyjne na poziomie całego rynku pracy, oraz tworzyliśmy własne dane o charakterze pierwotnym, pokazujące segmentację na poziomie przedsiębiorstwa. W badaniach posługiwaliśmy się zarówno metodami jakościowym, to jest indywidualnymi wywiadami pogłębionymi ustrukturalizowanymi (IDI) oraz zogniskowanymi wywiadami grupowymi – fokusowymi (FGI), jak też metodami ilościowymi – ankietami zrealizowanymi przy wsparciu komputerowym (CAWI). Dane o charakterze ilościowym przetwarzane były metodami statystyki opisowej i ekonometrycznymi (analiza skupień, modele logitowe i probitowe).
Struktura książki jest konsekwencją opisanych założeń. Rozdział pierwszy prezentuje najważniejsze teorie segmentacji rynku pracy, a także poglądy wyjaśniające źródła tych procesów, głównie związane z nurtem ekonomii instytucjonalnej. Połączenie tego nurtu z ekonomią neoklasyczną, jak wspomniano, pozwoliło bowiem na rozwój podejść segmentacyjnych do rynku pracy.
Dalsze rozdziały mają już charakter empiryczny. Próbujemy w nich odpowiedzieć na postawione problemy badawcze w odniesieniu do Polski schyłku drugiej dekady XXI wieku. I tak w części drugiej książki prezentujemy wyniki przeprowadzonych badań jakościowych (IDI i FGI) w przedsiębiorstwach, a w trzeciej – rezultaty badań ilościowych ankietowych (CAWI), również na poziomie przedsiębiorstw. Rozdział czwarty zawiera wyniki analiz opartych na danych z BAEL. Próbę syn¬tezy dokonaliśmy w rozdziale piątym. Pokazujemy tu łącznie wyniki ze wszystkich badań, akcentując wnioski dla pracodawców, pracowników i polityków gospodarczych. Oceniamy także użyteczność wykorzystanych źródeł i zastosowanych metod z nadzieją, że badania nad segmentacją rynku pracy w Polsce będą kontynuowane. Niemniej już sami, w ostatniej części tego rozdziału, konfrontujemy wyniki naszych prac, zrealizowanych jeszcze przed pandemią, ze zmianami w gospodarce, spowodowanymi COVID-19.
Nasze przedsięwzięcie zostało wykonane w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych. Dyrekcji IPiSS oraz Koleżankom i Kolegom, którzy wspierali nasze prace, serdecznie w tym miejscu dziękujemy.
Prezentowana książka jest rezultatem realizacji projektu badawczego pod tytułem „Segmentacja rynków pracy. Studium przypadku rynku polskiego” nr 2016/23/B/ HS4/02799, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki. Jego autorką była Pani Profesor Elżbieta Kryńska. Niestety, choroba uniemożliwiła Pani Profesor podjęcie wykonania projektu. Przedstawiona praca jest próbą realizacji Jej koncepcji.
Książkę tę poświęcamy pamięci Pani Profesor Elżbiety Kryńskiej.