Księgarnia Internetowa IPiSS: Publikacja: POMIAR UBÓSTWA ZMIANY KONCEPCJI I ICH ZNACZENIE. Raport z badań

W latach 90. Instytut wydał dwie duże prace "Polska bieda" oraz "Polska bieda II", które zawierały wyniki podstawowych rozpoznań o charakterze ilościowym. Porządkowały one pomiar ubóstwa oraz rekomendowały stosowanie sprawdzonych i uzgodnionych z GUS podejść i wskaźników. Ugruntowały sposób podawania oraz ciągłość informacji o skali i głębokości ubóstwa w Polsce. Wpłynęły też na uwzględnianie w polityce społecznej trafniejszych metod zwalczania ubóstwa i pomocy ubogim. Po wejściu Polski do UE badania nad ubóstwem nabrały nowej dynamiki. Komisja Europejska oraz Eurostat proponują rozszerzenie kategorii ubóstwa o wykluczenie społeczne, wprowadzenie w szerszym zakresie badań panelowych, łączenie metod ilościowych z jakościowymi oraz postulują nowe wskaźniki pomiaru. Ponadto zwalczanie ubóstwa i wykluczenia społecznego stało się celem strategii polityki społecznej UE, realizowanej wspólnie z krajami członkowskimi. Jednocześnie zjawisko ubóstwa i wykluczenia społecznego nabrało wyrazistości, głównie w związku z trudnym rynkiem pracy, jaki pod koniec lat 90. zaczął się w Polsce kształtować. Prezentowany zeszyt zawiera kolejne opracowania przygotowane w ramach projektu "Ubóstwo i wykluczenie społeczne oraz metody ich zwalczania". Poświęcony jest metodologii pomiaru ubóstwa i - w węższym zakresie - metodologii statystycznego opisu wykluczenia społecznego. Prezentuje także wyniki analiz empirycznych związanych ze stosowaniem nowych i doskonaleniem dotychczasowych rozwiązań. Koncentracja na kwestiach ubóstwa wynika z wieloletnich doświadczeń obejmujących zarówno prace konceptualne, jak i praktykę pomiaru. Zaowocowały one licznymi pytaniami, stanowiącymi punkt wyjścia do badań szczegółowych. Niektóre z nich podjęte zostały w tym projekcie i uwzględnione w przygotowanych opracowaniach. Historia badań nad wykluczeniem społecznym jest znacznie krótsza i ogranicza się do okresu ostatnich lat. Stąd niewielkie jeszcze doświadczenia, gorzej opracowane źródłowe dane statystyczne, a więc i mniejsze możliwości szczegółowych analiz. Podjęte i przedstawione tematy badawcze odpowiadają w pewnym stopniu na dzisiejsze wyzwania dotyczące metodologii pomiaru ubóstwa i wykluczenia społecznego. Nie dają, rzecz jasna, odpowiedzi wyczerpujących, stanowią jedynie swoisty głos w dyskusji o nowych metodach analiz i konsekwencjach ich stosowania. Tematów i pytań nierozstrzygniętych pozostaje oczywiście wiele. Niektóre wynikają ze zmian samej koncepcji ubóstwa i wykluczenia społecznego, inne mają źródło w nowych zjawiskach społecznych i ekonomicznych. Na opracowanie czekają więc problemy pomiaru trwałości ubóstwa, metodologia badania pozadochodowych wyznaczników ubóstwa czy też analizy poziomu życia i wykluczenia społecznego generowanego przez migracje zarobkowe oraz zmiany struktur i więzi rodzinnych. Należy mieć nadzieję, że w najbliższym czasie będą one przedmiotem kolejnych prac badawczych.