Księgarnia Internetowa IPiSS: Publikacja: POLITYKA SPOŁECZNA UNII EUROPEJSKIEJ I JEJ KONSEKWENCJE DLA POLSKI

Jednym z większych stymulatorów podejmowania zmian i większych reform w Polsce jest, i będzie, nadchodzący proces integracji z Unią Europejską. W kwestii wyrównywania polskiej polityki społecznej oraz polityki rynku pracy z unijną występuje sporo sprzecznych oczekiwań, a jednocześnie obaw. Z jednej strony istnieje przekonanie, że wspólna polityka społeczna jest szansą na podniesienie standardów socjalnych i większego zakresu i/albo poziomu jakościowego realizowania funkcji socjalnych przez państwo. Z drugiej strony - istnieją obawy, że przymuszenie do podniesienia standardów socjalnych podwyższy koszty pracy do tego stopnia, iż tworzący się w bólach drobny sektor prywatny nie podoła tym warunkom. Jednocześnie w Europie Zachodniej rozszerzaniu Unii na wschód towarzyszą obawy albo przed zbytnią emigracją, albo przed zwiększonymi transferami finansowanymi na rzecz nowych członków. Aby zweryfikować i zidentyfikować niektóre z tych opinii, podjęliśmy w projekcie stosowne badania. W tym celu dokonaliśmy analizy kompetencji UE w dziedzinie polityki społecznej oraz rynku pracy na tle najważniejszych wątków debaty w tej sprawie. Następnie przeanalizowaliśmy podstawowe dyrektywy UE w dziedzinie indywidualnego i zbiorowego prawa pracy oraz prawa zabezpieczenia społecznego i innych kwestii socjalnych, które stanowią dla Polski acquis communautaire. W końcu podjęliśmy dość jednostronną próbę oszacowania kosztów związanych z dostosowaniem polskiego ustawodawstwa pracy do acquis. Nie oznacza to, że korzyści nie są ważne ani że w długim okresie nie zrekompensują - być może z nawiązką - kosztów dostosowawczych. Korzyści mogą mieć inny wymiar niż koszty (np. korzyści umożliwienia swobodnego przemieszczania się obywateli, połączone z wyższymi kosztami dla sektora publicznego); mogą dotyczyć różnych podmiotów (np. korzyści z lepszego zabezpieczenia praw pracowników, połączone z wyższymi kosztami pracy dla pracodawców); mogą wreszcie realizować się w różnych okresach (np. długookresowe korzyści z tytułu spadku absencji chorobowej, połączone z krótkookresowymi kosztami wdrożenia ustawodawstwa unijnego bhp). Jednakże w okresie kilku krytycznych lat - bezpośrednio przed i zaraz po przystpieniu Polski do UE - to właśnie zdolność polskich przedsiębiorstw i sektora publicznego do stawienia czoła kumulacji kosztów dostosowawczych będzie miała kluczowe znaczenie dla sukcesu procesu integracji. O korzyściach nie należy więc zapominać, ale sprawa kosztów - w krótszej perspektywie - ma znaczenie kluczowe. Wskażemy też na te działania wewnętrzne, które wprawdzie nie są wymagane regulacjami UE, ale bez których proces integracji może nie przynieść w realnej perspektywie tego, co jest głównym celem polskiej integracji - pokonania cywilizacyjnego dystansu do Europy Zachodniej i włączenia się w główny nurt postępu na świecie. Oddawane Czytelnikom do rąk opracowania były przedmiotem dyskusji na seminariach oraz konferencji kończącej realizację projektu (kwiecień 1999). Wśród zgłoszonych opinii na uwagę zasługują bardzo kompetentne komentarze Marii Matey-Tyrowicz, uwzględnione w dalszych pracach. Zgodnie z zasadą przyjętą przy realizacji projektu - także te uwagi i komentarze udostępniamy w prezentowanej publikacji.

Stanisława Golinowska